Hoe je planten water moet geven spreekt voor zich... Toch? Nou, nee! In dit artikel vind je verrassende tips en vuistregels over hoe je efficiënt je tuinplanten kunt bewateren, met speciale aandacht voor potplanten.

Dat water kostbaar is hoef je niemand meer uit te leggen. Klimaatverandering met lange droogteperiodes en hittegolven maakt water schaars. Zelfs in Nederland.

Als tuinier is het extra belangrijk waterverbruik te verminderen en verstandig te gebruiken. Maar naast zorgvuldig en spaarzaam watergebruik is het toch minstens zo belangrijk dat de planten in onze tuinen overleven.

Een interessant gegeven is namelijk dat bloemen minder nectar produceren in tijden van droogte. Bij aanhoudende droogte stoppen planten zelfs volledig met bloeien uit zelfbescherming. Als je jouw planten water geeft zorg je er dus voor dat bijen en andere bestuivers geen honger lijden door de droogte.

Benieuwd naar welke bloemen je het beste kunt planten om je bijenpopulatie in jouw buurt te helpen?

• Lees dan ook: Top 10 Inheemse Planten voor Bijen

Van alle planten in je tuin hebben jouw potplanten de meeste aandacht nodig. Zij hebben namelijk een grotere waterbehoefte dan hun soortgenoten in de volle grond. Dat komt doordat potten bovengronds de koelte van de grond missen en omringd worden met (droge) lucht waardoor ze sneller uitdrogen. Daarnaast warmen ze bij droog en zonnig weer snel op.

Hieronder volgt een uitgebreide gids aan vuistregels en tips voor het water geven aan potplanten. Zodat ook jij slimmer kunt tuinieren!

Geef je planten het liefst ‘s avonds water

De vuistregel is: Geef geen water wanneer de zon schijnt. Zeker ‘s zomers gaat er veel kostbaar water verloren door verdamping wanneer je jouw potplanten water geeft. Daarbij kunnen je planten minder vocht opnemen doordat het aanwezige water in de pot snel weer verdampt. Zo hebben ze sneller weer behoefte aan een nieuwe watergift. Zo blijf je bezig…

Als je jouw potplanten ‘s avonds water geeft hebben je planten de hele nacht de tijd om het water op te kunnen nemen. Dat is ideaal, tenzij je grote slakkenproblemen hebt. In donkere, vochtige omgevingen komen slakken in actie en dat wil je niet extra stimuleren.

Heb je dus al problemen met slakken, geef je planten dan ‘s ochtends (vroeg) water. Zo hebben je planten toch nog ruim de tijd om voldoende water op te nemen. Daar kunnen ze verschillende hete zomerdagen op teren, zonder dat slakken gestimuleerd worden een kijkje te komen nemen.

Gebruik regenwater, geen leidingwater

Voor je planten is regenwater beter dan leidingwater. Regenwater bevat sporenelementen die je planten nodig hebben. Leidingwater bevat veel kalk, wat niet voor al je planten goed is. Zuurminnende planten zoals Blauwe bessen, Rodondendron en Azelea’s zullen niet blij worden van je watergiften met leidingwater.

Vang zo veel mogelijk regenwater op in een regenton om later te kunnen verspreiden over je potplanten. Een regenton hoeft overigens niet duur te zijn en je hebt er jaren lang plezier van.

Geef water bij de stam, niet op het blad

Je potplant water geven heeft alleen zin als je water giet bij de stam. Een plant transpireert vocht via zijn blad en neemt vocht op via zijn wortelgestel. Als het blad van je plant slap hangt, is de transpiratie sneller gegaan dan de opname van vocht. Slappe bladeren zijn overigens niet alarmerend. Vaak veert de plant ‘s avonds weer op. Als het blad ook dan slap blijft is het een indicator dat je potplant toch echt water nodig heeft.

Ontzie de bladeren van je plant zo veel mogelijk tijdens het water geven. Natte bladeren lopen het risico te verbranden in de zon. De waterdruppeltjes werken dan als een vergrootglas en laten bruine plekjes na op het blad.

Grote potplanten geef je van bovenaf water, maar zaailingen van onderaf

Grotere potplanten kunnen er wel tegen, maar de kleinere zaailingen en vers gezaaide potjes zijn nog te kwetsbaar voor een watergift van bovenaf. Een watergift voor de kleinsten is een ware tsunami en spoelt ze meteen naar één kant van de pot. Geef de kleinste plantjes daarom water van onderaf, zoals ik hieronder op de foto laat zien. De compost in de potjes zuigt het water binnen enkele minuten in zich op en bereikt met gemak de zaadjes die bovenin het potje gezaaid zijn.

Door zaailingen van onderaf te bewateren blijven de kwetsbare plantjes en zaden mooi op hun plaats.

Een watergift om de 7 dagen -waarbij de grond goed doorweekt wordt- is voldoende voor veel potplanten in de zomer. Goed doorweekt is je potplant wanneer je het water er uit de onderkant uit ziet lopen.

Het is beter om je tuinplanten minder vaak, maar wel extra uitgebreid water te geven. Door de frequentie van watergiften te verlagen voorkom je dat planten langdurig nat blijven. Een vochtige omgeving kan de vorming van schimmelinfecties in de hand werken.

Hoe snel je potplanten uitdrogen hangt af van een aantal aspecten. Potgrootte, materiaal van de pot, het weer, de grondsoort, de waterbehoefte van de plant en de leeftijd van de plant zijn allen bepalend voor de frequentie van het water geven.

Hoe kleiner de pot, hoe sneller de plant uitdroogt

Kleine terra cotta potten zijn enorm sfeervol in de tuin. Hier pot ik ze voornamelijk op met jonge planten omdat die nog niet veel ruimte nodig hebben. Helaas vallen juist deze kleine potten snel ten prooi aan de droogte. Let dus extra op de kleintjes!

Het materiaal van de pot heeft effect op het uitdrogen van de grond

Tuinieren in potten betekent dat je de pot aan kunt passen op de waterbehoefte en standplaats van je plant. Aan de hand daarvan zet je ze in een terra cotta pot, geglazuurde pot of een plastic kuip en voeg je (altijd) grit of oude potscherven toe voor een betere afwatering.

Terra cotta potten
Terra cotta potten zijn poreus en zuigen een deel van het water in zich op. Dat kun je ook voelen. Na een watergift is de pot van buiten vochtig. Een deel van de watergift komt zo al niet meer bij de plant en verdampt. Terra cotta is daardoor geschikt voor planten die meer droogte verdragen. Denk daarbij aan planten als Stachys byzantina (Ezelsoor), Hebe (Struikveronica) en Gaura (Prachtkaars).

Geglazuurde potten
Een alternatief voor terra cotta zijn geglazuurde potten. Door de glazuurlaag blijft het aanwezige water langer aanwezig in de pot. Deze potten zijn geschikt voor planten die graag een vochtigere standplaats hebben.

Plastic bakken
Plastic bakken zijn heel licht -fijn voor op het balkon- en houden goed vocht vast. Al loop je hierbij het risico dat de wortels gaan schimmelen door het gebrek aan ventilatie. Dat lot was helaas één van mijn eerste fruitplanten beschoren. Plastic bakken zijn dus geschikt voor planten die het water wel goed kunnen waarderen.

De ene grondsoort droogt sneller uit dan de ander

Typische zonminnende planten zoals Agapanthus (Afrikaanse lelie), Lavendula (Lavendel) en Echinacea (Zonnehoed) staan allen graag op droge zandgrond. Terwijl Dicentra (Gebroken hartje), Varen en Iris sibrica (Siberische Iris) liever vochtige humusrijke grond hebben. Het verschil tussen deze twee grondsoorten zit in de structuur. Zand heeft een grove structuur en laat gemakkelijk water door. Humusrijke compost zit vol met organisch materiaal dat als kleine sponsjes het water vast kan houden.

Nieuwe aanplant heeft meer water nodig dan gevestigde planten

Nieuwe aanplant heeft even de tijd nodig om zich te kunnen vestigen op de nieuwe standplaats. Wortels moeten uit kunnen groeien en zich aan kunnen passen op de grondsoort en vochtigheid. Dat duurt een tijdje. Bij bomen zelfs een jaar of langer. Houd nieuwe aanplant dus altijd extra in de gaten bij droogte.

1. Mulch rondom de plant

Je potplanten mulchen is noodzakelijk om water vast te kunnen houden en ervoor te zorgen dat je grond niet dicht slaat. Als bonus onderdrukt een goede laag mulch ook nog eens veel onkruid.

Mulch is een laag organisch materiaal dat je over de compost van je potplanten heen strooit. Met mulch wordt niet altijd eenzelfde materiaalsoort bedoeld. Zo kun je houtsnippers, cocaodoppen, Franse boomschors, karton en zelfs leisteen gebruiken als mulch. Welke soort je ook kiest, breng er liever een te dikke laag van aan dan een te dunne.

Ik raad echt iedereen met potplanten aan rijkelijk te mulchen. Zonder mulch zouden mijn eigen 160+ potplanten de afgelopen jaren namelijk al lang het loodje gelegd hebben. Mulch was hierin absoluut de redder in nood!

2. Gebruik Olla’s

Een Olla is een waterreservoir van terra cotta dat je ingraaft bij je potplant en vult met water. Terra cotta is poreus en laat water door. Zodra de compost in de pot droog is, trekt het water uit de olla daarheen. Wanneer de compost in de pot verzadigd is met water, blijft het water in de olla op zijn plek. Deze eeuwenoude low tech manier van je planten water geven is zeer efficiënt en kost jou nauwelijks moeite.

3. Gebruik watergelkristallen

Watergelkristallen zijn een recentere uitvinding, maar hebben eenzelfde soort effect als olla’s. De kristallen absorberen tot 100 keer hun eigen gewicht aan water waardoor je compost een veel grotere waterbuffer bezit. Zodra de grond eromheen uitdroogt geven de watergelkristallen het water weer af. Hierdoor bespaar je veel water en gietbeurten.

4. Laat je planten afzien en maak ze weerbarstig

Mijn moeder vergeleek ooit kinderen met planten. Van een beetje verwaarlozing worden ze zelfstandig. And I guess that’s true.

Zodra plantwortels op zoek moeten naar water breidt het wortelgestel zich uit en ankert de plant beter in de grond. Daarbij reiken de wortels dan ook dieper, wat de plant minder vatbaar maakt voor droogte. Als je plant al zijn voedingsstoffen en water telkens aangereikt krijgt, maak je de plant in feite lui. De wortels zullen op dezelfde plek blijven en dat is niet wenselijk.

Je planten ‘trainen‘ voor droogte is de meest belangrijke tip die ik je mee kan geven. Een plant kan erge droogte weerstaan, maar dan moet deze wel de kans krijgen zich op de droogte aan te passen. Beth Chatto schrijft in haar boek ‘The Dry Garden‘ het volgende:

Planten hebben een groot aanpassend vermogen. Help je potplanten droogte overleven door ze af te laten zien. Geef ze vooral in de lente (zodra de nieuwe bladeren zich vormen) een beetje tough love. Het is voor hun bestwil ;)

5. Kies de juiste planten voor je potten

Tot slot is misschien wel de belangrijkste tip om de juiste plant te kiezen voor de juiste plek. Right plant, right place.

In alle jaren dat ik tuinier in potten ben ik slechts 1 plantsoort tegengekomen die het bij mij in een pot niet deed, namelijk Actaea simplex (Zilverkaars). Verder groeit en bloeit er al het denkbare in mijn potten, inclusief struiken en bomen. De potten zijn hier de beperking niet. Het is voornamelijk belangrijk om de plant in de juiste grond en op de juiste plek te laten groeien.

Op zoek naar planten die droogte aan kunnen? Hieronder vind je 2 lijsten met droogte minnende planten voor zowel zonnige als schaduwrijke locaties.